Skýrsla Barna- og fjölskyldustofu um tilkynningar til barnaverndar 2022-2024
Þann 25. júní sl. gaf Barna- og fjölskyldustofa út skýrslu þar sem birtur er samanburður á tilkynningum til barnaverndar á árunum 2022 – 2024.
Í skýrslunni kemur fram að tilkynningum til barnaverndar fjölgaði um 9,9% á árinu 2024 miðað við árið á undan, en fjölgunin er heldur minni en á milli áranna 2022 og 2023, en þá fjölgaði tilkynningum um rúmlega 11%. Flestar tilkynningar 2024 voru vegna vanrækslu á börnum 40,7% og fjölgaði þeim um 8,2% frá árinu áður.
Hér vekur athygli að hlutfallslega fjölgaði tilkynningum um tilfinningalega vanrækslu mest. Tilkynningum vegna ofbeldis gegn börnum á árinu 2024 fjölgaði um 6,5% miðað við árið á undan. Tilkynningum fjölgaði í öllum undirflokkum ofbeldis nema vegna kynferðisofbeldis þar sem tilkynningum fækkaði um 6,2% á milli ára. Heildar hlutfall tilkynninga vegna áhættuhegðunar barna var 33,7% og er það hærra hlutfall en á árunum 2022 og 2023. Þá kemur fram að tilkynningum vegna áhættuhegðunar fjölgaði um 14,5% árið 2024 samanborið við árið 2023. Mest fjölgaði tilkynningum um neyslu barns á vímuefnum og öðrum efnum sem hafa skaðleg áhrif á heilsu þess og velferð, en slíkum tilkynningum fjölgaði um tæplega 60%.
Hér er um sláandi hækkun að ræða og að mati umboðsmanns barna er mikilvægt að greina hvort neysla barna sé almennt að aukast í samræmi við þessar tölur eða hvort þessi aukning er birtingarmynd þess úrræðaleysis sem ríkt hefur innan meðferðarkerfisins. Tilkynningum vegna afbrota barns fjölgaði einnig á milli ára, eða um 8%. Tilkynningum vegna þess að barn beitir ofbeldi fjölgaði um 21,9%. Flestar slíkar tilkynningar (vegna afbrota barns og barn beitir ofbeldi) eru vegna drengja, eða 82,6%.
Að mati umboðsmanns barna er áríðandi að greina þessar upplýsingar nánar. Tölurnar í skýrslunni um fjölda barna sem tilkynnt var um eru fengnar þannig að fjöldi barna sem tilkynnt var vegna í hverjum mánuði fyrir sig er lagður saman. Tilkynningar geta borist um sama barnið á milli mánaða, þannig að hér er ekki alltaf um að ræða fjölda einstaklinga yfir ákveðið tímabil heldur samanlagðan heildarfjölda barna í hverjum mánuði fyrir sig. Aukningin getur þar af leiðandi verið vegna þess að ítrekað er verið að senda tilkynningar til barnaverndar vegna sömu barnanna. Þrátt fyrir að skýrslan varpi ljósi á ákveðna þróun skortir mikilvægar upplýsingar sem nauðsynlegar eru til að hægt sé að fá heildstæða mynd af stöðunni. Þá liggur t.a.m. ekki fyrir fjöldi barna sem þessar tilkynningar varða. Skortur á aðgengilegum og sundurliðuðum gögnum torveldar markvissa greiningu, stefnumótun og úrbætur í þágu barna.
Það er brýnt að stjórnvöld tryggi að til staðar séu áreiðanlegar upplýsingar svo unnt sé að greina þróun stöðunnar og bregðast við með viðeigandi hætti.