Afhending sakavottorðs
Reglum um það hverjir mega fá afhent sakavottorð barna hefur verið breytt eftir athugasemd frá umboðsmanni barna. Nú geta börn því sjálf fengið sitt eigið sakavottorð útgefið. Ekki er þörf á samþykki forsjáraðila í þessu efni þegur um börn á aldrinum 15-18 er að ræða.
Áður voru reglur ríkissaksóknara um sakaskrá ríkisins nr. 680/2009 þannig að börn gátu ekki fengið eigið sakavottorð útgefið nema með samþykki foreldra.
Hinn 4. júní 2013 skrifaði umboðsmaður barna bréf til ríkissaksóknara þar sem hann benti á mikilvægi þess að ríkissaksóknari endurskoði 8. gr. reglna nr. 680/2009 þannig að skýrt verði að börn á aldrinum 15 til 18 ára geti fengið eigið sakavottorð án samþykkis forsjáraðila.
Samkvæmt 2. mgr. 227. gr. laga um meðferð sakamála nr. 88/2008 á hver og einn rétt á að fá afhent sakavottorð eða upplýsingar um eigin sakaferil. Í ákvæðinu eru ekki gerð nein skilyrði um aldur viðkomandi og nær ákvæðið því jafnt til sakhæfra barna og fullorðinna. Er þetta ákvæði í samræmi við þá meginreglu að einstaklingar eigi rétt á að fá aðgang að upplýsingum um sig.
Í 8. gr. reglna nr. 680/2009, um sakakrá ríkisins, var hins vegar vikið frá framangreindri meginreglu og kveðið á um að sakavottorð handa þeim sem er yngri en 18 ára skuli aðeins látið í té ef fyrir liggur samþykki forsjáraðila. Umboðsmaður barna gat ekki séð að umrætt ákvæði ætti sér fullnægjandi lagastoð enda gekk það þvert á fyrrnefnt ákvæði laga um meðferð sakamála.
Börn eiga stigvaxandi rétt á að hafa áhrif á eigið líf og taka sjálfstæðar ákvarðanir, eins og meðal annars kemur fram í 12. gr. Barnasáttmálans, sbr. lög nr. 19/2013 og 1. gr. barnalaga nr. 76/2003. Í samræmi við það telur umboðsmaður barna mikilvægt að tryggja börnum sjálfstæðan rétt til upplýsinga um sig sjálf. Þar sem börn verða sakhæf 15 ára má ætla að löggjafinn telji að börn séu frá þeim aldri fær um að axla ákveðna ábyrgð og taka sjálfstæðar ákvarðanir.